Ίκτερος

Ίκτερος είναι ο ιατρικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την κατάσταση όπου το δέρμα και το λευκό των ματιών (επιπεφυκότας) αποκτούν κιτρινωπή απόχρωση. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας της εναπόθεσης χολερυθρίνης στους ιστούς και επηρεάζει όλα τα σωματικά υγρά. Ωστόσο, πρώτα εμφανίζεται στο λευκό των ματιών λόγω της υπερβολικής συσσώρευσης χολερυθρίνης στον σκληρό χιτώνα των ματιών.

Η χολερυθρίνη είναι ένα προϊόν μεταβολισμού που βρίσκεται στο αίμα. Όταν η συσσώρευσή της συμβαίνει σε μέτριο επίπεδο τότε το χρώμα των βλεννογόνων είναι κίτρινο, ενώ τα πολύ υψηλά επίπεδα οδηγούν σε κιτρινο-καφέ απόχρωση. Έτσι, οι αποχρώσεις ποικίλλουν ανάλογα με τα επίπεδα της χολερυθρίνης.

Ο ίκτερος των βρεφών αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση. Ωστόσο, ο ίκτερος μπορεί να συμβεί σε άτομα όλων των ηλικιών και, στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι αποτέλεσμα κάποιας υποκείμενης πάθησης. Συνήθως υποδηλώνει κάποιο πρόβλημα με το ήπαρ, τον χοληδόχο πόρο ή το πάνκρεας.

Πότε συμβαίνει ο Ίκτερος;

Ο ίκτερος συμβαίνει όταν παρουσιάζεται υπερχολερυθριναιμία (υπερβολική χολερυθρίνη στο αίμα). Η χολερυθρίνη, η οποία είναι υπεύθυνη για το κίτρινο χρώμα του ίκτερου, είναι ένα φυσιολογικό μέρος της χρωστικής που απελευθερώνεται από τη διάσπαση των «χρησιμοποιημένων» ερυθρών αιμοσφαιρίων. Σε περίπτωση που υπάρξει κάποιο οργανικό πρόβλημα, το συκώτι δε μπορεί να φιλτράρει τα ερυθρά αιμοσφαίρια, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση της χολερυθρίνης στους ιστούς. Επίσης όταν υπάρχει απόφραξη των χοληφόρων οδών δεν μπορεί να γίνει η μεταφορά της χολερυθρίνης στο έντερο και έτσι συσσωρεύεται στο αίμα και στους ιστούς.

Τα νεογνά παράγουν περισσότερη χολερυθρίνη από τους ενήλικες λόγω της μεγαλύτερης παραγωγής και της ταχύτερης διάσπασης των ερυθρών αιμοσφαιρίων τις πρώτες μέρες της ζωής τους. Κανονικά, το ήπαρ φιλτράρει τη χολερυθρίνη από την κυκλοφορία του αίματος και την απελευθερώνει στον εντερικό σωλήνα. Το ανώριμο ήπαρ ενός νεογέννητου συχνά δεν μπορεί να αφαιρέσει τη χολερυθρίνη αρκετά γρήγορα, προκαλώντας περίσσεια χολερυθρίνης. Ο ίκτερος που οφείλεται σε αυτές τις φυσιολογικές παθήσεις του νεογέννητου ονομάζεται φυσιολογικός ίκτερος και εμφανίζεται συνήθως τη δεύτερη ή την τρίτη ημέρα της ζωής του μωρού.

Ίκτερος Στους Ενήλικες – Αίτια

Ο ίκτερος στους ενήλικες μπορεί να προκύψει εξαιτίας διάφορων αιτιών. Μερικές από αυτές είναι:

• Ηπατίτιδα: Τις περισσότερες φορές, αυτή η μόλυνση προκαλείται από συγκεκριμένους ιούς (A, B, C, D). Μπορεί να είναι βραχύβια (οξεία) ή χρόνια, που σημαίνει ότι διαρκεί τουλάχιστον 6 μήνες. Φάρμακα ή αυτοάνοσες διαταραχές μπορούν επίσης να προκαλέσουν ηπατίτιδα. Με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να βλάψει το συκώτι και να οδηγήσει σε ίκτερο.
• Ηπατική νόσος που σχετίζεται με το αλκοόλ: Εάν η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ γίνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα (συνήθως 8 έως 10 χρόνια) τότε μπορεί να οδηγήσει σε κίρρωση του ήπατος.
• Απόφραξη χοληφόρων: Οι χοληφόροι είναι λεπτοί σωλήνες που μεταφέρουν τη χολή από το ήπαρ και τη χοληδόχο κύστη στο λεπτό έντερο. Μερικές φορές, μπλοκάρονται από χολολιθίαση (πέτρα στη χολή), καρκίνο ή σπάνιες ασθένειες του ήπατος. Η συμπτωματολογία τους συχνά περιλαμβάνει τον ίκτερο.
• Καρκίνος παγκρέατος: Είναι ο 10^ος πιο συχνός καρκίνος στους άνδρες και ο 9^ος στις γυναίκες. Ο καρκίνος παγκρέατος μπορεί να φράξει τον χοληδόχο πόρο, προκαλώντας ίκτερο.
• Ορισμένα φάρμακα: Φάρμακα όπως η ακεταμινοφαίνη, η πενικιλίνη, τα αντισυλληπτικά χάπια και τα στεροειδή έχουν συνδεθεί με ηπατική νόσο, η οποία οδηγεί σε ίκτερο.

Ίκτερος – Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση του ίκτερου γίνεται μέσω μέτρησης της ποσότητας της χολερυθρίνης στο αίμα, πλήρους αιματολογικού ελέγχου, καθώς και άλλων εξετάσεων για το ήπαρ.

Ο γενικός χειρουργός θα αναζητήσει το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς και πληροφορίες σχετικά με τη συμπτωματολογία που παρουσιάζει.

Η κλινική εικόνα και το ιστορικό θέτουν τις υποψίες για την υποκείμενη αιτία που προκαλεί τον ίκτερο. Ανάλογα με το περιστατικό, η διαγνωστική διαδικασία πιθανόν να περιλαμβάνει απεικονιστικές εξετάσεις για την εύρεση της αιτίας.

Ίκτερος – Πώς αντιμετωπίζεται;

Η αντιμετώπιση δεν αφορά στον ίδιο τον ίκτερο καθώς αυτός αποτελεί σύμπτωμα κάποιας οργανικής διαταραχής. Έτσι, η θεραπεία στοχεύει στη διαχείριση του προβλήματος που τον προκαλεί.

Παραδείγματος χάριν, εάν πρόκειται για οξεία ιογενή ηπατίτιδα, ο ίκτερος θα υποχωρήσει από μόνος του μόλις ξεκινήσει η ίαση του ήπατος.

Σε περίπτωση απόφραξης χοληφόρων, τότε πιθανόν να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση (χολοκυστεκτομή) για την αντιμετώπιση της βλάβης.