Σπλήνας: Λειτουργίες, Παθήσεις & Θεραπεία

Ο σπλήνας είναι ένα όργανο, το οποίο βοηθάει στην άμυνα του σώματος ενάντια στους παθογόνους οργανισμούς και παίζει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία καθαρισμού του αίματος.
Βρίσκεται στην άνω αριστερή μεριά της περιτοναϊκής περιοχής και περιβάλλεται από τις πλευρές. Πρόκειται για το μεγαλύτερο όργανο του λεμφικού συστήματος (μέγεθος γροθιάς ανθρώπου), το οποίο ανακυκλώνει τα παλιά ερυθρά αιμοσφαίρια, τα αιμοπετάλια και τα λευκά αιμοσφαίρια.
Συνεπώς, ο σπλήνας αποτελεί ένα πολύ σημαντικό όργανο που προστατεύει από μολύνσεις και μικρόβια που οδηγούν σε νόσους όπως είναι η πνευμονία, η μηνιγγίτιδα, κ.α.

Παθήσεις Σπλήνα

Οι παθήσεις του σπλήνα διακρίνονται σε δύο τύπους:

1. Τραυματικές
   Κάποιος σοβαρός τραυματισμός μπορεί να οδηγήσει σε ρήξη του σπλήνα και να προκαλέσει εσωτερική αιμορραγία που μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ρήξη συμβαίνει στο χρόνο του τραυματισμού, ενώ σπανίως μπορεί να συμβεί και σε δεύτερο χρόνο σε ημέρες αργότερα. Σε ανθρώπους με ασθένειες, όπως η ελονοσία και η λοιμώδης μονοπυρήνωση, καθιστούν πιο πιθανή τη ρήξη του, καθώς οι ασθένειες αυτές διογκώνουν το σπλήνα και προκαλούν λέπτυνση της προστατευτικής του κάψουλας.
   
2. Αιματολογικές
   Αφορούν συνήθως την αύξηση του σπλήνα σε μέγεθος και συνοδεύονται από κυτταρική καταστροφή στο αίμα του οργάνου:
   
   • Σπληνομεγαλία – Μπορεί να συμβεί λόγω ποικίλων καταστάσεων, όπως είναι η λοιμώδης μονοπυρήνωση, καρκίνος αίματος (π.χ. λευχαιμία), βακτηριακές λοιμώξεις και ηπατικές νόσοι. Σε αυτήν την περίπτωση ο σπλήνας αυξάνεται μη φυσιολογικά σε μέγεθος και σε βάρος.
     
   • Υπερσπληνισμός – Συνήθως συνυπάρχει με τη σπληνομεγαλία. Παρόλο που ο σπλήνας μπορεί να λειτουργεί φυσιολογικά, γίνεται υπερδραστήριος. Για παράδειγμα, μπορεί να καταστρέφει υπερβολικό αριθμό ερυθρών αιμοσφαιρίων ή αιμοπεταλίων. Δεν είναι ξεκάθαρα τα αίτια που προκαλούν υπερσπληνισμό, ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις είναι ένδειξη κακοήθειας.
     
   • Υποσπληνισμός – Ατροφία του σπλήνα που εμφανίζεται κυρίως σε ανθρώπους που πάσχουν από ελκώδη κολίτιδα, υπερθυρεοειδισμό και δρεπανοκυτταρική αναιμία. Επίσης, έχει καταγραφεί σε ανθρώπους που ακολουθούν θεραπεία με κορτιζόνη.
     
   • Καρκίνος στο σπλήνα – Μπορεί να είναι είτε πρωτοπαθής είτε μεταστατικός. Και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για πολύ σπάνιο τύπο καρκίνου.

Σπληνεκτομή

Η σπληνεκτομή (χειρουργική αφαίρεση του σπλήνα) έχει ένδειξη σε περιπτώσεις διαφόρων αιματολογικών παθήσεων, καρκίνου ή σπληνομεγαλίας.

Η λαπαροσκοπική μέθοδος αποτελεί την ασφαλέστερη και λιγότερο επεμβατική επιλογή για την αφαίρεση του σπλήνα. Πρόκειται για μία ανώδυνη τεχνική που προσφέρει άριστα αποτελέσματα και ελάχιστη νοσηλεία. Παρόλα αυτά, η λαπαροσκοπική σπληνεκτομή δε μπορεί να διενεργηθεί σε περιστατικά όπου ο σπλήνας ξεπερνάει κατά πολύ το φυσιολογικό μέγεθος. Σε αυτήν την περίπτωση θεραπεία εκλογής αποτελεί η ανοικτή σπληνεκτομή.

Παρόλο που ο σπλήνας παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στις λειτουργίες του οργανισμού, ένας άνθρωπος μπορεί να ζήσει φυσιολογικά χωρίς αυτόν. Τα καθήκοντά του σπλήνα τα αναλαμβάνουν άλλοι ιστοί όπως είναι οι λεμφαδένες και το συκώτι. 
Ωστόσο, είναι γεγονός ότι οι άνθρωποι που έχουν αφαιρέσει το σπλήνα τους είναι περισσότερο ευάλωτοι στις μολύνσεις και τις ασθένειες.