Αχαλασία Οισοφάγου

Τι ορίζεται ως αχαλασία οισοφάγου;

Η αχαλασία οισοφάγου είναι μια σπάνια, καλοήθης διαταραχή της κινητικότητας του οισοφάγου.  Ειδικότερα, επηρεάζει την ικανότητα του οισοφάγου να μεταφέρει αποτελεσματικά την τροφή από το λαιμό στο στομάχι και χαρακτηρίζεται από δύο βασικά στοιχεία: την απουσία φυσιολογικών περισταλτικών συσπάσεων του οισοφάγου και τη δυσλειτουργία του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα.

Ο κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας δεν μπορεί να χαλαρώσει  κατά την κατάποση. Εξαιτίας αυτής της δυσλειτουργίας, η τροφή αδυνατεί να περάσει στο στομάχι, προκαλώντας σταδιακή επιδείνωση της δυσφαγίας τόσο για υγρά όσο και για στερεά τρόφιμα.

Η συχνότερη εμφάνιση παρατηρείται σε ενήλικες ηλικίας 30 έως 60 ετών, με κορύφωση στη δεκαετία των 40, ενώ προσβάλλει ελαφρώς συχνότερα τους άνδρες από τις γυναίκες.

Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης της αχαλασίας οισοφάγου;

Η παθοφυσιολογία της αχαλασίας συνδέεται πιθανώς με εκφύλιση ή βλάβη των νεύρων που ελέγχουν τις μυϊκές ίνες του οισοφάγου. Η εκφύλιση ή η βλάβη αυτή προκαλεί προοδευτική παράλυση του οργάνου και απώλεια της φυσιολογικής του λειτουργίας.

Τα ακριβή αίτια που προκαλούν την αχαλασία δεν έχουν καθοριστεί με ακρίβεια. Ωστόσο, έχουν ενοχοποιηθεί διάφοροι πιθανοί μηχανισμοί, όπως αυτοάνοσες παθήσεις, ιογενείς λοιμώξεις και γενετικοί παράγοντες.

Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται η αχαλασία οισοφάγου;

Η αχαλασία οισοφάγου εξελίσσεται αργά, με τα συμπτώματα να αναπτύσσονται σταδιακά. Στα αρχικά στάδια, τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια ή να αποδίδονται σε άλλες κοινές παθήσεις του πεπτικού συστήματος.

Καθώς η νόσος εξελίσσεται, εμφανίζονται χαρακτηριστικά συμπτώματα, τα οποία περιλαμβάνουν:

• Δυσφαγία (δυσκολία στην κατάποση):
  Το πιο συχνό σύμπτωμα. Αφορά τη δυσκολία κατάποσης στερεών και, σε προχωρημένο στάδιο, υγρών τροφών.
• Αναγωγή άπεπτης τροφής:
  Τροφή που παραμένει στάσιμη στον οισοφάγο μπορεί να επιστρέφει στο στόμα, ιδιαίτερα μετά από γεύματα ή κατά τον ύπνο.
• Θωρακικός πόνος:
  Πόνος στο στήθος που ενδέχεται να είναι έντονος, προκαλώντας ανησυχία ή σύγχυση με καρδιολογικά προβλήματα.
• Καούρα:
  Αίσθημα καύσου στην περιοχή του θώρακα, το οποίο δεν σχετίζεται απαραίτητα με παλινδρόμηση γαστρικών υγρών.
• Νυχτερινός βήχας:
  Οφείλεται σε εισρόφηση τροφής ή υγρών στον αεραγωγό κατά τη διάρκεια του ύπνου.
• Απώλεια βάρους και υποσιτισμός:
  Εμφανίζονται στα προχωρημένα στάδια, ως συνέπεια της μειωμένης πρόσληψης τροφής και των δυσκολιών κατάποσης.
• Οισοφαγίτιδα:
  Η χρόνια στάση τροφής προκαλεί φλεγμονή του οισοφαγικού βλεννογόνου, οδηγώντας σε άλγος και επιδείνωση της δυσφαγίας.
• Έλκη οισοφάγου:
  Σε σοβαρές περιπτώσεις, η παρατεταμένη φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει διάβρωση και έλκη στο τοίχωμα του οισοφάγου.

Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;

Η διάγνωση της αχαλασίας οισοφάγου μπορεί να καθυστερήσει, καθώς τα συμπτώματά της συχνά προσομοιάζουν με εκείνα άλλων συνηθέστερων παθήσεων του γαστρεντερικού συστήματος.

Για τη σωστή διάγνωση απαιτείται λεπτομερές ιατρικό ιστορικό σε συνδυασμό με εξειδικευμένες διαγνωστικές εξετάσεις. Η μανομετρία οισοφάγου αποτελεί τη βασικότερη εξέταση. Μέσω της μανομετρίας είναι εφικτή η καταγραφή της λειτουργικότητας των μυών του οισοφάγου και η  εκτίμηση της χαλάρωσης του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα.

Συμπληρωματικά πραγματοποιείται και η εξέταση της γαστροσκόπησης.  Η γαστροσκόπηση επιτρέπει την άμεση οπτική εκτίμηση του εσωτερικού του οισοφάγου, συμβάλλοντας στον αποκλεισμό άλλων οργανικών αιτίων δυσφαγίας, όπως οι κακοήθειες.

Ποιες είναι οι επιπλοκές της αχαλασίας οισοφάγου, εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία;

Η αχαλασία οισοφάγου, εάν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές. Η αδυναμία προώθησης της τροφής προκαλεί στάση και αναγωγή  της τροφής στον οισοφάγο, με αποτέλεσμα την αυξημένη πιθανότητα εισρόφησης του περιεχομένου στην τραχεία και στους πνεύμονες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αναπνευστικές επιπλοκές, όπως πνευμονία και λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος.

Επιπλέον, η χρόνια φλεγμονή και η στασιμότητα της τροφής εντός του οισοφάγου αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του οισοφάγου.  Για τον λόγο αυτόν, η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της αχαλασίας είναι κρίσιμη για την πρόληψη δυνητικά απειλητικών για τη ζωή επιπλοκών.

Αχαλασία οισοφάγου & Αντιμετώπιση

Η θεραπευτική προσέγγιση της αχαλασίας οισοφάγου εξαρτάται από την ηλικία του ασθενούς, τη βαρύτητα των συμπτωμάτων και τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του.

Αρχικά, εφαρμόζεται συντηρητική θεραπεία, η οποία περιλαμβάνει  κυρίως φαρμακευτική αγωγή με μυοχαλαρωτικά φάρμακα, αν και η αποτελεσματικότητά της είναι περιορισμένη και συχνά συνοδεύεται από ανεπιθύμητες παρενέργειες.

Άλλες συντηρητικές μέθοδοι περιλαμβάνουν τη διαστολή του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα με τη χρήση μπαλονιού. Η διαδικασία αυτή ενδέχεται να χρήζει επανάληψης με την πάροδο του χρόνου και ενέχει μικρό κίνδυνο διάτρησης του οισοφάγου.

Επιπλέον, η έγχυση βοτουλινικής τοξίνης τύπου A στον σφιγκτήρα προκαλεί παροδική μυοχάλαση και διευκόλυνση της κατάποσης, αλλά τα αποτελέσματά της είναι προσωρινά και απαιτούν επαναληπτικές εφαρμογές κάθε λίγους μήνες.

Σε περιπτώσεις όπου η συντηρητική θεραπεία αποτυγχάνει να προσφέρει ικανοποιητικά αποτελέσματα, συστήνεται χειρουργική αντιμετώπιση. Η μέθοδος εκλογής είναι η λαπαροσκοπική μυοτομή κατά Heller, η οποία συνδυάζεται με θολοπτύχωση του στομάχου, προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.

Ειδικότερα, η επέμβαση πραγματοποιείται μέσω μικρών τομών και στοχεύει στη διατομή των μυϊκών ινών του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα. Εναλλακτικά, μπορεί να εφαρμοστεί η ενδοσκοπική μυοτομή (POEM – Peroral Endoscopic Myotomy), κατά την οποία  διενεργείται διατομή των μυών ενδοσκοπικά, προσφέροντας εξαιρετικά αποτελέσματα με ελάχιστα επεμβατικό χαρακτήρα.

Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για την αχαλασία οισοφάγου και τη θεραπεία του, μπορείτε να επικοινωνήστε με τον Δρ. Μανόλη Σεβαστιάδη, εξειδικευμένο Γενικό Χειρουργό κοιλίας και σπλαχνικών οργάνων, με πολυετή εργασία σε μεγάλα Νοσοκομεία της Γερμανίας και της Ελλάδας.